تفاوت طراحی رابط کاربری و طراحی تجربه کاربری
این روزها دو اصطلاحی که وب گردها و طراحان سایت خیلی به کار می‌برند ui و ux است. همچنین عنوان شغلی برخی از طراحان وب سایت ها است. دو عبارت به ظاهر مشابه اما در واقع متفاوت که اتفاقاً همه‌ی ما چه اهل فناوری باشیم چه نباشیم با آن سروکار داریم. امروز این دو اصطلاح را با زبانی ساده برای شما دوستان شرح می‌دهیم.
تاریخچه‌ی UI و UX ؟
تاریخچه‌ی رابط کاربری و تجربه‌کاربری به دهه۷۰ بازمی‌گردد. مفهومی که امروزه به عنوان رابط کاربری می‌شناسیم بین سال‌های ۱۹۶۸-۱۹۴۵ میلادی در مواجهه با کامپیوترها شکل گرفت. بنابراین هرچی در این حوزه می‌بینیم با فناوری اطلاعات و محصولات دیجیتالی گره خورده‌است اگر به دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی برگردیم برای به انجام رساندن یک کار ساده٬ کاربران باید از طریق زبان‌های برنامه‌نویسی با کامپیوتر ارتباط بر‌قرار می‌کردند و به خطوط بسیاری از کد نیاز بود.
اولین رابط کاربری گرافیکی (GUI) در سال ۱۹۸۱ معرفی شد. رابط کاربری گرافیکی شامل آیکون‌ها٬ پوشه‌ها٬ نشانه‌گر ماوس و ایمیل است که اجازه می‌دهد کاربران فایل را اجرا٬ انتقال٬ و حذف کنند و می‌توان گفت همه چیز را برای انسان تغییر داد. دانشمند علوم شناختی٬ رامن نورمن٬ در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی زمانیکه در شرکت اپل مشغول به کار بود٬ با وضع اصطلاح «تجربه کاربری» مشهور شد٬ و آن را به‌صورت زیر تعریف کرد:
« تجربه‌کاربری٬ تمام تعاملات کاربر نهایی را از هر منظر‌ی با شرکت٬ محصولات و سرویس‌های آن دربرمی‌گیرد.»
UI چیست؟
UI مخف user irterface به معنی رابط کاربری است. عامل UI در حالت‌های مختلفی بر روی انواع سیستم‌ها وجود دارد همچنین یکی از مهمترین مباحث در دنیای IT می‌باشد. UI یک اصطلاح و یک عنوان شغلی در طراحی سایت می‌باشد.
UI تمامی چیزی است که در صفحه‌ی نمایش نشان داده می‌شود شامل تصاویر٬ رنگ‌ها٬ جداول٬ ویدئو‌ها٬ آیکون‌ها و خیلی عناصر دیگر که کاربر برای تعامل با وب‌سایت از آنها استفاده می‌کند. به همه‌ی این عناصر رابط کاربری می‌گویند و به کسی که مسئول طراحی این عناصر است طراح رابط کاربری می‌گویند.
UX چیست؟
UX مخفف کلمه‌ی user experience و به معنی تجربه کاربری است.تجربه‌ی کاربری همان طور که از اسمش معلوم است دنبال راه‌هایی است که کاربر از حضور در وب‌سایت احساس و تجربه خوبی داشته‌باشد. او فکر می کند که کاربر چرا و در چه شرایطی از این محصول(سایت) استفاده می‌کند٬ قراراست پس از ورود به سایت یا اپلیکیشن به کجا هدایت شود٬ چه چیزی به او نشان داده می‌شود و اهداف ما از اینکه کاربر وارد سایت ما شده است چیست.
طراح UX سعی دارد تجربه کاربر از کار با سایت٬ محصول یا خدمات را بهبود دهد در اینجا وظیفه‌ی طراح سایت چیزی بی از طراحی محیطی زیبا برای وب سایت ما می باشد بلکه باید سایت را به گونه‌ای طراحی کند تا کاربر با آن ارتباط احساسی برقرار‌کند. طراح UX بخش هایی را طراحی می کند که کاربر مشاهده نمی‌کند درواقع منطق و اصول سایت را پیاده سازی می کند.
حال برای اینکه UI و UX را بهتر درک کنید به چند مثال زیر توجه کنید:
- ساده‌ترین مثال که شما هر روزه با آن سروکار دارید غذایی است که می‌خورید٬ مواد لازم برای تهیّه غذ و ظاهر آن را UI می‌گویند. احساس و نظری که خانواده‌ی شما بعد از خوردن غذا دارند را UX می گویند.
- زمانیکه شما قصد خرید یک لپ‌تاپ یا حتی یک چرخ‌گوشت را دارید طراحی ظاهری لپ‌تاپ و چرخ‌گوشت شما بخشی از UI محصول می‌باشد٬ درحالیکه قرار‌گیری دکمه‌های لپ‌تاپ یا تیغه‌ی چرخ‌گوشت به UX محصول ارتباط دارد.
- در طراحی نرم‌افزار یک موبایل٬ هم طراحی ظاهری که به طراحی UI وابسته است باید شما را جذب کند هم نحوه‌ی کار با نرم‌افزار٬ سرعت نرم‌افزار و در کل حسی که در زمان کار کردن با نرم‌افزار به شما منتقل می‌کند که به طراحی UX وابسته است.
UI یک محصول بخشی از (زیر‌مجموعه‌ی) UX محصول می‌باشد و UI باید در راستا‌ی UX محصول قرار‌گیرد. اگر یک طراح UI تنها به زیبایی‌های ظاهری محصول توجه نماید و هدف کلی طراحی که همان منطق و هدف آن محصول یا سایت و… را در نظر نگیرد٬ قطعاْ با شکست مواجه خواهد‌شد.
وظایف طراح رابط کاربری
طراح رابط کاربری بر‌روی رنگ و لعاب دادن به ساختار و محتوای سایت کار می‌کند یعنی آنچه که کاربر در‌حین تعامل خود با سایت خواهد‌دید. شما به عنوان طراح رابط کاربری باید نظر نهایی و اصلی را از کاربر دریافت کنید همچنین قبل از شروع٬ نیاز کاربران فعلی و آینده‌ی خود را دریابید.
طراحی وب سایت که هر کاربری با ورود به آن٬ به‌راحتی متوجه هدف اصلی سایت گردد و به‌قدری ارتباط برقرار‌کردن با سایت ساده باشد که کاربر هیچگونه سوالی برای حرکت در بخش‌های مختلف سایت نداشته‌باشد؛ مهمترین وظیفه‌ی یک طراح رابط کاربری است.
تفاوت طراح رابط کاربری با گرافیست چیست؟
طراحی رابط کاربری در واقع تکنیکی است که مسئول نحوه‌ی قرار دادن محصول و طراحی صفحه‌ای که کاربر بر‌روی آن کار می‌کند است. یک طراح رابط کاربری به اینکه المان‌های مختلف کجا صفحه قرار می گیرند؟ دکمه ارسال منو چه شکلی باشد؟ فکر‌می‌کند تا کار با صفحه‌ای که طراحی می کند برای کاربر آسان شود. درواقع شاید رنگ و لعاب زیادی نداشته‌باشد و زیبایی آن بر‌عهده ی گرافیست باشد. اما چون در بیشتر شرکت‌ها یک نفر را استخدام می‌کنند تا هر دو کار را انجام دهد بنابراین طراح رابط کاربری نیاز دارد که بتواند از ابزارهای گرافیکی مثل فتوشاپ و…استفاده کند.
ما مهمترین تفاوت٬ کاری است که یک طراح رابط کاربری قبل از گرافیکی شدن وب‌سایت انجام می دهد این است که کاربرد‌پذیر بودن سایت را با استفاده از ابزارهای نمونه سازی بارهای بار تست می‌کند تا مطمئن شود همه چیز، همانطوری کار می‌کند که کاربر انتظارش را دارد.
وظایف طراح تجربه کاربری
طراح تجربه کاربری از ابزارهای تحلیل‌گر٬ نمودارها(دیاگرام) و… استفاده می کند تا نقشه‌سایت٬ طرحی از چیدمان صفحه و نمونه‌های اولیه را طراحی کند همچنین از حالت‌های مختلف فعالیت یک کاربر در وب سایت یا اپلیکیشن کمک می‌گیرد تا راحترین و بهترین راهکار را برای آن تعریف کند. برای بدست‌آوردن این راهکار غالباْ کاربر مرکز توجه قرار می‌گیرد و به احساسات٬ سن٬ عادات رفتاری و شخصیت او توجه می‌شود.
هدف از طراحی تجربه کاربری کمک به فرآیند شناخت و درک کاربران می‌باشد که البته یک تجربه کاربری خوب می‌تواند نتیجه‌ی درک وفهم خوب نسبت به کاربران یک وب‌سایت باشد.
تفاوت UI با UX چیست؟
طراح رابط کاربری و طراح تجربه کاربری هردو برای دست‌یابی به محصول نهایی مناسب ضروری هستند و باید با یک‌دیگر همکاری داشته باشند چون بدون طراحی UX سایت ظاهری زیبا و خیره‌کننده دارد اما عملکرد آن ضعیف خواهد بود و برعکس بدون طراحی UI سایتی کسل کننده خواهیم داشت. پس نباید فرم سازی و عملکرد در جدال با یک‌دیگر باشند باید باهم متحد شده تا تجربه عالی ارائه دهند.
برای داشتن طراحی UX باید به مفاهیم روانشناسی و جامعه شناسی دقت کرد که نوعی طراحی انتزاعی است و به مشتری آن چیزی را که واقعاْ نیاز دارد می دهد٬ نه آن چیزی که زیبا باشد. درحالیکه در طراحی UI از ابزارهای عینی و قابل مشاهده همچون تصاویر٬ ویدئو‌ها و… استفاده می‌شود زیرا UI به معنی چیزی است که کاربربا آن درگیر است و آن را مشاهده می‌کند.
می‌توان گفت UI تنها با بخش کوچکی از UX کار دارد. اما طراح تجربه کاربری حتی بعد ار پایان طراحی٬ مدام به بررسی رفتار کاربر و آزمایش روش هایی برای بهبود تجربه کاربر با محصول می‌پردازد و همین بررسی‌ها باعث بهبود در بروزرسانی های بعدی خواهد‌شد.
اپل در بازار شلوغ گوشی‌های موبایل جا بازکرد چون طرح اولین آیفون شامل یک صفحه بزرگ بود وتنها با ۱ دکمه! نه یک کیبورد ۲۰ دکمه‌ای و شوغ!
به قول استیو جابز: طراحی فقط ظاهر نیست٬ عضو اصلی طراحی٬ نحوه‌ی عملکرد است.